فهرست مطالب
پوسیدگی دندان (کرم خوردگی دندان)
پوسیدگی دندان سوراخ ها یا نواحی تخریب شده در سطح دندان ها هستند که در اثر پوسیدگی ایجاد می شوند. از جمله دلایل آن می توان به تجمع پلاک، مصرف زیاد تنقلات شیرین و رعایت نکردن بهداشت دهان اشاره کرد. درم ن‌های رایج شامل پر کردن دندان، درمان ریشه (عصب کشی) و کشیدن دندان است. هرچه زودتر پوسیدگی را درمان کنید، نتیجه بهتری خواهید گرفت و سلامت دهان و دندان شما بهتر حفظ می شود.
مقدمه
پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی دندان سوراخی است که در اثر تخریب مینای دندان ایجاد می شود. این اتفاق زمانی رخ می دهد که اسیدهای موجود در دهان لایه سخت بیرونی دندان (مینا) را از بین می برند. هر فردی ممکن است دچار پوسیدگی دندان شود، اما با رعایت بهداشت دهان و معاینات منظم دندانپزشکی می توان از آن پیشگیری کرد.
پوسیدگی دندان با نام «دندان های پوسیده» (Dental Caries) نیز شناخته می شود.
انواع پوسیدگی دندان
پوسیدگی می تواند روی هر سطحی از دندان ایجاد شود. برخی از انواع رایج آن عبارتند از:
پوسیدگی سطح صاف (Smooth surface)
این نوع پوسیدگی به آرامی پیشرفت می کند و مینای دندان را از بین می برد. با رعایت بهداشت دهان می توان از آن پیشگیری کرد و گاهی حتی آن را معکوس نمود. این نوع پوسیدگی معمولاً بین دندان های افراد در دهه ۲۰ سالگی دیده می شود.
پوسیدگی در شیار ها و حفره ها(Pit and fissure decay)
این پوسیدگی روی سطح جونده دندان ها یا قسمت جلویی دندان های عقب ایجاد می شود. معمولاً در نوجوانی شروع شده و به سرعت پیشرفت می کند.
پوسیدگی ریشه دندان(Root decay)
بزرگسالانی که لثه های تحلیل رفته دارند، بیشتر در معرض این نوع پوسیدگی هستند. تحلیل لثه باعث می شود ریشه دندان در معرض پلاک و اسید قرار گیرد. پیشگیری و درمان این نوع پوسیدگی دشوار است. (اگر مستعد تحلیل لثه هستید، از دندانپزشک خود بپرسید که آیا نیاز به مراجعه به متخصص لثه(پریودنتیست) دارید یا خیر.)
میزان شیوع پوسیدگی دندان
بیش از ۸۰٪ آمریکایی ها تا سنین میانی ۳۰ سالگی حداقل یک پوسیدگی دندان دارند. پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین بیماری های مزمن است که افراد در هر سنی را تحت تأثیر قرار می دهد.
چه کسانی در معرض پوسیدگی دندان هستند؟
پوسیدگی دندان می تواند در هر سنی رخ دهد، اما در کودکان شایع تر است، زیرا بسیاری از آن ها به‌درستی مسواک نمی زنند و معمولاً غذاها و نوشیدنی های شیرین بیشتری مصرف می کنند.
بسیاری از بزرگسالان نیز دچار پوسیدگی دندان می شوند. گاهی پوسیدگی جدید در اطراف دندان هایی که در کودکی درمان شده اند ایجاد می شود. همچنین بزرگسالان بیشتر در معرض تحلیل لثه هستند که ریشه دندان را در برابر پلاک و پوسیدگی آسیب پذیر می‌کند.
حتما بخوانید : پیشگیری از پوسیدگی دندان در کودکان
علائم و علت پوسیدگی دندان
علائم پوسیدگی دندان چیست؟
پوسیدگی در سطح بیرونی مینای دندان معمولاً درد یا علائم خاصی ایجاد نمی کند، اما با پیشرفت آن به لایه های داخلی دندان (عاج و پالپ)، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:
- بوی بد دهان یا مزه نامطبوع
- خونریزی لثه یا سایر علائم بیماری لثه
- تورم صورت
- دندان درد یا درد در ناحیه دهان
- حساسیت دندان به غذاها یا نوشیدنی های گرم یا سرد
علت پوسیدگی دندان چیست؟
عوامل زیادی در ایجاد پوسیدگی دندان نقش دارند.
مکانیسم آن به‌صورت زیر است:
- باکتری های موجود در دهان شما از غذاها و نوشیدنی های قندی و نشاسته ای (میوه، آب‌نبات، نان، غلات، نوشابه، آبمیوه و شیر) تغذیه می کنند. این باکتری ها این کربوهیدرات ها را به اسید تبدیل می کنند.
- باکتری، اسید، غذا و بزاق با هم ترکیب شده و پلاک دندانی را تشکیل می دهند. این ماده چسبناک روی دندان ها را می‌پوشاند.
- بدون مسواک زدن و نخ دندان مناسب، اسیدهای موجود در پلاک مینای دندان را حل کرده و باعث ایجاد سوراخ یا حفره در سطح دندان می شوند.
چه عواملی خطر پوسیدگی را افزایش می دهند؟
برخی عوامل خطر ابتلا به پوسیدگی را افزایش می دهند، از جمله:
- خشکی دهان (زروستومیا): برخی شرایط (مانند سندرم شوگرن) یا داروها (مانند داروهای ضد افسردگی) می توانند احتمال خشکی دهان را بیشتر کنند.
- مصرف غذاها یا نوشیدنی های قندی و نشاسته ای و خوردن میان وعده بین وعده های غذایی.
- سابقه خانوادگی پوسیدگی دندان.
- تحلیل لثه.
- سابقه پرتو درمانی برای درمان سرطان سر و گردن.
مراحل پوسیدگی دندان
پوسیدگی می تواند تمام لایه های دندان را تحت تأثیر قرار دهد. پنج مرحله اصلی آن عبارتند از:
- از بین رفتن مواد معدنی (دمینرالیزاسیون Demineralization): در این مرحله ممکن است لکه های سفید و گچی روی دندان مشاهده شود.
- تخریب مینای دندان(Enamel decay): اگر درمان نشود، پوسیدگی پیشرفت کرده و مینای دندان را بیشتر از بین می برد. در این مرحله، سوراخ های پوسیدگی قابل مشاهده می شوند و لکه های سفید ممکن است به رنگ قهوه ای روشن تغییر کنند.
- تخریب عاج دندان(Dentin decay): عاج، لایه نرم زیر مینای دندان است. وقتی پوسیدگی به این لایه برسد، سرعت تخریب افزایش می یابد و حساسیت دندان بیشتر می شود.
- آسیب به پالپ دندان(Pulp damage): پالپ داخلی ترین لایه دندان است و حاوی عصب و رگ های خونی است. اگر پوسیدگی به این لایه برسد، درد شدید، تورم و تغییر رنگ دندان به قهوه‌ای تیره یا سیاه ممکن است رخ دهد.
- آبسه دندان(Abscessed tooth): اگر پوسیدگی درمان نشود، عفونت ایجاد شده و ممکن است به سایر نقاط بدن گسترش یابد.
آیا پوسیدگی دندان مسری است؟
اگرچه نمی توان «پوسیدگی» را مستقیماً «گرفت»، اما باکتری هایی که باعث پوسیدگی می شوند، می توانند از فردی به فرد دیگر منتقل شوند. در نتیجه، هرگونه باکتری ای که از فردی دیگر (مثلاً از طریق بوسیدن) وارد دهان شما شود، می تواند با گذر زمان منجر به پوسیدگی دندان و سایر مشکلات دهانی گردد.
تشخیص و آزمایش ها
پوسیدگی دندانی چگونه تشخیص داده می شود؟
ویزیت های دندانپزشکی دوبار در سال بهترین روش برای تشخیص زود هنگام پوسیدگی دندانی هستند، پیش از آنکه بدتر شده یا بزرگ تر شوند. دندانپزشک از ابزارهای مختلفی برای معاینه دندان ها استفاده می کند. دندانی که پوسیدگی دارد هنگام لمس با ابزار دندانپزشکی نرم تر احساس می شود.
دندانپزشک همچنین ممکن است عکس برداری رادیولوژی (X-ray) انجام دهد. این تصاویر می توانند پوسیدگی را پیش از آنکه قابل مشاهده شود، نشان دهند.
مدیریت و درمان
چگونه می توان از شر پوسیدگی دندانی خلاص شد؟
درمان پوسیدگی دندان به شدت وضعیت شما بستگی دارد.
درمان‌های حفره دندانی شامل موارد زیر است:
فلوراید
پر کردن دندان
درمان ریشه (عصب کشی)
کشیدن دندان
فلورایدتراپی
در مراحل بسیار ابتدایی پوسیدگی دندان، درمان با فلوراید می تواند مینای آسیب دیده دندان را ترمیم کند. فرآیندی که به آن “معدنی‌سازی مجدد” (remineralization) گفته می‌شود. این درمان می تواند نشانه های اولیه پوسیدگی ها را معکوس کند. ممکن است به خمیردندان و دهان شویه تجویزی نیاز داشته باشید، به‌علاوه فلوراید تراپی در مطب دندانپزشکی.
پر کردن دندان (ترمیم)
زمانی که پوسیدگی در دندان شکل می گیرد، دندانپزشک با دریل دندانپزشکی، بافت پوسیده را خارج کرده و حفره را پر می کند. مواد پرکننده می توانند از کامپوزیت (ماده ای به رنگ دندان)، آمالگام نقره ای ساخته شده باشند.
درمان ریشه (عصب کشی)
عصب کشی باعث تسکین درد ناشی از پوسیدگی پیشرفته دندان می شود. اندودنتیست ها (متخصصانی که مشکلات ریشه دندان را درمان می کنند) معمولاً این فرآیند را انجام می دهند. در طی درمان ریشه، اندودنتیست پالپ دندان را خارج کرده و سپس کانال ها و محفظه پالپ را با ماده ای خاص به نام گوتاپرکا پر می کند. در برخی موارد ممکن است نیاز به روکش دندانی برای تقویت دندان آسیب دیده داشته باشید.
کشیدن دندان
اگر درمان ریشه امکان پذیر نباشد، ممکن است پزشک شما کشیدن دندان را توصیه کند. ممکن است نیاز به بریج دندانی یا ایمپلنت برای جایگزینی دندان دائمی کشیده شده داشته باشید. دندانپزشک می تواند گزینه های خاص شما را توضیح دهد.
پیشگیری
چگونه می توان از حفره های دندانی پیشگیری کرد؟
بهداشت مناسب دهان، شامل مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منظم، می تواند پلاک، اسید ها و باکتری های ایجاد کننده پوسیدگی را از بین ببرد. مراقبت خوب از دندان و لثه شامل موارد زیر است:
- مسواک زدن با مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید، حداقل دو بار در روز و ترجیحاً پس از هر وعده غذایی
- کاهش مصرف غذاها و نوشیدنی های شیرین و نشاسته ای
- نخ دندان کشیدن روزانه برای پاک سازی مواد غذایی و پلاک بین دندان ها
- ویزیت های دندانپزشکی حداقل دو بار در سال (در صورتی که مستعد پوسیدگی، بیماری لثه یا سایر مشکلات دهان هستید، ممکن است نیاز به ویزیت های مکرر داشته باشید)
- استفاده از سیلانت های دندانی برای محافظت از سطوح جونده دندان ها
پیش آگهی
در صورت داشتن پوسیدگی چه انتظاری باید داشت؟
وقتی پوسیدگی دندان برای مدت طولانی درمان نشود، ممکن است بخش بزرگی از دندان خود را از دست داده و نیاز به کشیدن آن پیدا کنید. پوسیدگی پیشرفته می تواند منجر به عفونت شدید داخل دندان و زیر لثه ها شود (آبسه دندانی). این عفونت می تواند در سراسر بدن گسترش یابد. در موارد نادر وشدید تر، عفونت ناشی از آبسه دندانی ممکن است مرگبار باشد.
سوالات متداول
چه زمانی باید با دندانپزشک تماس بگیرم؟
در صورت تجربه موارد زیر، باید وقت ویزیت با دندانپزشک تعیین کنید:
- خونریزی لثه ها
- مشکل در جویدن
- نشانه های عفونت
- تورم صورت
- دندان درد یا درد دهان
پوسیدگی دندانی چه شکلی است؟
اگرچه پوسیدگی در مراحل اولیه به سختی قابل مشاهده هستند، ممکن است ناحیه ای سفید و گچی روی مینای دندان خود ببینید. با پیشرفت حفره، ممکن است لکه های قهوه ای یا سیاه روی دندان مشاهده کنید.
آیا پوسیدگی دندان درد دارد؟
این موضوع به شدت پوسیدگی بستگی دارد. برای مثال، اگر پوسیدگی بسیار کوچک و در حد لکه باشد و فقط روی مینای دندان تأثیر گذاشته باشد، معمولاً هیچ حسی و دردی ندارد. اما اگر پوسیدگی به لایه های درونی دندان برسد، ممکن است دچار درد یا حساسیت به گرما، سرما یا شیرینی شوید. (حساسیت دندان همیشه به معنای وجود پوسیدگی نیست، اما بهتر است توسط دندانپزشک بررسی شود.)
اگر پوسیدگی درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
پوسیدگی های کوچک با گذشت زمان به پوسدگی بزرگ تبدیل می شوند. با بدتر شدن پوسیدگی، لایه های عمیق‌تر دندان را درگیر می کند. این موضوع می تواند منجر به درد، عفونت و در نهایت از دست دادن دندان شود. درمان زود هنگام برای سلامت بلند مدت دهان ضروری است.
درد گرفتن پوسیدگی به چه معناست؟ برای درمان آن دیر شده است؟
اگر پوسیدگی باعث درد شده باشد، به این معناست که پوسیدگی به لایه های عمقی تر دندان رسیده است. در این مرحله، نیاز به درمان توسط دندانپزشک دارید. در صورتی که به موقع درمان شود، ممکن است بتوان دندان را حفظ کرد.
بیشتر دندانپزشکان ترجیح می دهند دندان های طبیعی را حفظ کنند. اگر پوسیدگی باعث ایجاد آبسه شود یا آسیب بسیار شدید باشد، ممکن است نیاز به کشیدن دندان داشته باشید. دندانپزشک می تواند گزینه های درمانی را با شما در میان بگذارد.
توصیه دکتر نگین واعظی
اگر علائم پوسیدگی دندانی دارید، در مراجعه به دندانپزشک تردید نکنید. او دندان شما را بررسی کرده و بهترین روش درمان را پیشنهاد خواهد داد. اگر پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص دهید، ممکن است حتی نیازی به پر کردن نداشته باشید. به همین دلیل، دریافت مراقبت سریع بسیار مهم است.
مراجعه به دندانپزشکی می‌تواند استرس زا باشد، مخصوصاً زمانی که نمی دانید چه اتفاقی قرار است بیفتد. اما ایجاد ارتباط با پزشکی که به او اعتماد دارید، می تواند ترس شما از نشستن روی صندلی دندانپزشکی را کاهش دهد. دندانپزشک شما نکاتی در مورد مسواک زدن و نخ دندان کشیدن به شما آموزش خواهد داد که می تواند به جلوگیری از پوسیدگی های جدید کمک کرده و لبخند شما را برای سال ها حفظ کند.امیدواریم این مقاله برای شما سودمند باشد.
درمان پوسیدگی دندان در تبریز
اگر به دنبال درمان سریع و مؤثر پوسیدگی دندان در تبریز هستید، مطب ما با بهره‌گیری از تجهیزات مدرن و ترجبه و تخصص ، آماده ارائه بهترین خدمات به شماست. برای مشاوره و تعیین وقت قبلی با ما تماس بگیرید یا به آدرس زیر مراجعه فرمایید:
برای دریافت نوبت سریع دندانپزشکی در تبریز یا بهره مندی از مشاوره تخصصی، کافی ست با مطب تماس بگیرید یا از طریق واتساپ پیام ارسال نمایید:
📍 آدرس مطب: تبریز، ولیعصر، چهارراه شریعتی، جنب بانک سپه، ساختمان آناهیتا، طبقه ۳، واحد ۷
📞 تلفن / واتساپ / تلگرام: ۰۹۱۴۹۶۱۷۸۹۰
بدون دیدگاه